Hayatımız boyunca sayısız ürün alıyoruz. Bu ürünler -özellikle günümüz pandemi koşulları düşünüldüğünde- plastik, kağıt, alüminyum ve camdan üretilen malzemeleri daha fazla kullanmaya ve dolayısıyla daha fazla atık maddeye sebebiyet veriyor. İşte bu atıkların efektif kullanımı, hepimizin artık farkındalık geliştirdiği “geri dönüşüm” süreci ile gerçekleşiyor.

Doğal yaşamda “çöp” diye bir kavramın olmadığı bir döngüsel sistem vardır; tüm kaynaklar ve canlılar bu döngü içerisinde ilerler. Modern medeni yaşamda ise doğrusal sistem olan, kaynak çıkarıyor, üretiyor, kullanıyor ve sonrasında atıyoruz.

Tabi bu geri dönüşüm yani recycle süreci kendi başına işleyen bir süreç değil. Nihayetinde amaç, atık materyali başlangıçtaki formuna döndürmek yani hammadde haline geri getirmek olduğu için birden fazla fiziksel ve kimyasal işleme ihtiyaç duyan bir sistem. Haliyle bu işlemler ilerleyen zamanlarda malzemede kalite kaybına sebebiyet verebiliyor.

Bu kadar fazla enerjiye ihtiyaç duyulmayan, kişinin bireysel olarak “dönüşüm” hareketine dahil olmasını ise “upcycling” ile gerçekleştirmek mümkün.

Upcycling yani ileriye dönüşüm, eskimiş veya kullanılmayan bir metanın, esas üretim amacından farklı bir işlev kazandırılarak yeni bir şeye dönüştürülmesine deniyor. Bu yeni sürdürülebilirlik kavramı, ömrünü tamamlamış eşyaları yeniden hayata kazandırarak, doğaya verilen zararı azaltıyor ve yeni bir “çöp” oluşmasını engelliyor.

Kimyasal veya fiziksel herhangi bir işleme maruz kalmadan gerçekleştirilebilen bu süreç, enerji ve kaynak tasarrufu yapmaya olanak sağlıyor. Yine aynı işlemlere maruz kalmadığı için materyalin de ömrü daha uzamış oluyor. İleri dönüşüm için geri dönüşümün iyileştirilmiş hali de diyebiliriz.

Bugün pek çok insan geri dönüşümün ne anlama geldiğini ve nasıl yapıldığını biliyor fakat ileriye dönüşüm yani upcycling, insanların hala aşina olmadığı bir kavram. Eski ürünlere daha az değil, daha çok değer veren bir geri dönüşüm yöntemi olması ise insanlar tarafından benimsenmesini kolaylaştıracak bir etmen. İleri dönüşümün gerçekleştiği coğrafi, kültürel ve ekonomik bağlam; hammadde varlığını, hedeflenen sonucu ve malzemelerin yeniden ele alınmasını şekillendiren yaratıcı etki ve becerileri de ister istemez etkiliyor.

Atık ve kullanılmayan eşyaları nasıl bir dönüşümden geçireceğinize karar vermenin birden fazla yolu var. Elinizdeki malzemeyi neye dönüştüreceğiniz tamamen size ve sizin yaratıcılığınıza bağlı olduğu için günlük ihtiyaçlarınızı da göz önünde bulundurarak çok farklı tasarımlar ortaya çıkarabilirsiniz.

Sürdürülebilirlik ve İleri Dönüşüm

Sürdürülebilirlik ve ileri dönüşüm, sadece enerji kaynakları ya da daha trend haliyle modada değil, mobilyalarda ve ev aksesuarlarında da bir hayli revaçta. Birkaç alet edevatla eski masanıza yeni bir işlev katabilir, bambaşka bir mobilya haline dönüştürebilirsiniz. Bu eko-bilinç ile üretilen pek çok eşya mevcut. Birçok mühendislik ve mimarlık şirketi bu konu ile ilgili atılımlarda bulunarak tamamen çöp ve atıklardan elde edilmiş mobilyaları ileri dönüştürerek 360 derece kullanıma olanak sağlayan mekanlar yaratıyor ve kullanıcılara sunuyor. Bu sayede herhangi bir atık üretmeden, hemen her evde bulunan eşyalarla yapılmış multi fonksiyonel mobilyalar günlük kullanıma dahil ediliyor.

İleriye Dönüşüm Ana Akım Olmalı

İleriye dönüşümün ana akım haline gelmesi için hala atılması gereken adımlar var tabi ki. Bireyselden ziyade iş dünyasının, ileri dönüşümün kar elde edilebilir bir yöntem olduğunu benimsemesi ve yaygınlaştırması gerekiyor. Yine de Etsy, Pinterest gibi pek çok global şirketin “upcycled” kelimesiyle etiketlenmiş ürünleri sunması, bu sürecin çok da uzun sürmeyeceğine dair umutları yükseltiyor.

Bunlar da ilginizi çekebilir

• Sürdürülebilirlik Olimpiyatları 2021 Mücadelesi

• Retrofit