Adi fındık, bilimsel adıyla  Corylus avellana, Huşgiller (Betulaceae) ailesinden bir tür. Türkiye'de Istranca, Çatalca-Kocaeli, Ergene, Güney Marmara, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz, İç Batı Anadolu, Yukarı Sakarya, Yukarı Fırat, Yukarı Murat-Van, Antalya, Adana alt bölgelerinde doğal yayılış gösteriyor.

Corylus cinsi adı, cevizi çevreleyen dış kıvrım veya kabuğa atıfta bulunan Yunanca 'kask' anlamına gelen korys kelimesinden türetilirken, avellana özel sıfatı İtalya'nın Campania bölgesindeki Avella kasabasından geliyor. Büyük doğa bilimci ve taksonomist Carl Linnaeus tarafından, Leonhart Fuchs'un 1542 tarihli şifalı bitki De historia stirpium'undan ("Bitkilerin tarihi üzerine dikkate değer yorumlar") seçilen çizim, fındığın Avellana nux veya 'Avella fındığı' olarak tanımlandığını gösteriyor. 

Fındık, odunu için yetiştirilirken 'coupes' olarak bilinen ormanlık arazilerde bitiyor. Fındık ağaçlarının, sürgünlerin veya çubukların tabanından hızlı büyümeyi teşvik etmek için her beş ila on yılda bir dönüşümlü olarak sürdürülebilir bir şekilde kesilmesi gerekiyor. Bunlar çok sayıda geleneksel kullanıma sahip yenilenebilir bir hammadde sağlıyor. Esnek olan dalları  el aletleriyle kolayca bölünebiliyor. O yüzden, en eski zamanlardan beri evler ve çitler için dokunmuş saz panellere, sazdan çatılar için direklere, tekne iskeletlerine, çit kazıklarına ve bağlamalara dönüştürülmüş. Sapların uçları fırınlarda yakıt olarak kullanılmak üzere çalı çırpı halinde toplanır ve ince dallar ve daha küçük çaplı dallar bezelye ve fasulyeyi desteklemek için sırık işlevi görür. 

Orta Çağ'ın koruyucu tılsımı

Fındığın kedicikleri, yani erkek çiçekleri ağaçların çıplak olduğu kış sonlarında veya ilkbahar başlarında ortaya çıkıyor. Karakteristik dış kıvrımlarıyla çevrelenen fındıklar sonbaharda olgunlaşır. Genellikle 1,25 metre uzunluğunda olan dallar, baston üretimi için de saplar halinde hasat ediliyor. Bu, belki de ortaçağda koruyucu bir tılsım görevi görmesi için fındık, dişbudak veya söğütten asalar yerleştirme uygulamasının bir uzantısı. 

Erkek kediciklerden gelen polenler rüzgarla fındığın parlak kırmızı fakat çok küçük ve göze çarpmayan dişi çiçeklere taşınıyor. Ortaya çıkan yenilebilir fındık veya hindistancevizi yaz sonunda olgunlaşıyor. Kabaca yuvarlaktan dikdörtgen şekle kadar olan fındıklar önemli bir ticari ürün oluşturuyor. Protein, E vitamini ve doymamış yağlar bakımından da zengin. Fındık büyüklüğüne ve erken veya geç hasada göre yetiştirilen pek çok fındık türü var. Hindistancevizinden daha büyük ve daha uzun olan fındık, farklı bir türün, Corylus maxima'nın meyvesi; adını da bayram günü fındığın en yoğun hasat zamanı olan 20 Ağustos olan Fransa'daki St Philibert'ten alıyor. 

En büyük fındık üreticisi Türkiye

Bugün dünya üretiminin yüzde 75'ini oluşturan en büyük ticari fındık üreticisi, her yıl yaklaşık 600.000 ton fındığın hasat edildiği Türkiye'dir. Bunlar, fındıklı badem ezmesinden fındıklı çikolataya çok çeşitli şekerleme ürünlerinin yapımında kullanılıyor. Farklı bir fındık türü olan Corylus cornuta var. Californica, Amerika'nın Pasifik Kuzeybatısı'na özgü; yerli halklar için bir besin kaynağıydı. Avrupa fındığı, Kuzey Amerika'ya Fransa ve İngiltere'den gelen yerleşimciler tarafından tanıtılmış ve Amerika'nın ticari fındık yetiştiriciliğinin yüzde 99'una ev sahipliği yapan Oregon eyaletinde önemli bir ürün. Şu anda Corylus avellana'nın Çin'de yetiştirilmesine yönelik denemeler de yürütülüyor.

Fındık Koruluğu

Fındık koruluğu biyolojik çeşitliliğe sahip ve birçok hayvan ve böcek için önemli bir besin kaynağı. Aynı zamanda birçok kuş ve memelinin, özellikle de esrarengiz gececi fındık faresi Muscardinus avellanarius için önemli bir yaşam alanı oluşuyor. Adından da anlaşılacağı gibi fındık ağacı, fındık faresinin kış uykusuna yatmadan önce şişmanlamak için kullandığı temel besin maddesi. Ancak eski ormanlık alanların devam eden kaybı ve geleneksel yönetim uygulamalarındaki düşüş, bu memelinin popülasyonlarının son yirmi yılda üçte bir oranında azaldığını gösteriyor.

Fındık, pek çok ağaç gibi mitoloji ve folklorda karşımıza çıkıyor. Grimm'in bir peri masalında,  'yeşil fındık dalının engereklere, yılanlara, kısacası yeryüzünde sürünen diğer her şeye karşı en güvenli koruma sağladığı anlatılır. 

Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Moshe Safdie
• Techo Uluslararası Havaalanı